Artyści i artystki: Julia Curyło, Hubert Czerepok, Izabella Gustowska, Zdzisław Jurkiewicz, Július Koller, Marta Kubiak, Igor Kubik, Natalia LL, Olga Lewicka, Monika Polak, Agnieszka Polska, Justyna Smoleń
Tematem drugiej odsłony cyklu wystawienniczego CALLART, prezentującego dzieła z kolekcji Muzeum Współczesnego Wrocław, a także Dolnośląskiego Towarzystwa Zachęty Sztuk Pięknych, jest kosmos. Wystawa odzwierciedla wewnętrzne zróżnicowanie i wielowątkowość samej kosmologii jako nauki dotyczącej nie tylko pochodzenia, ale także ewolucji i struktury wszechświata – zagadnień, których nie da się zredukować wyłącznie do problemów badawczych z zakresu fizyki czy astronomii, ale które zawierają w sobie pytanie o granice poznania, naturę czasu, przestrzeni i praw przyrody, istnienie życia w kosmosie czy wreszcie miejsca człowieka we wszechświecie.
Mimo współczesnej dominacji matematycznego przyrodoznawstwa jako paradygmatycznego modelu poznania rozważania nad powyższymi zagadnieniami podejmuje nie tylko kosmologia, czerpiąca głównie z metod obserwacyjnych i eksperymentalnych, przynależnych naukom ścisłym, a także z filozofii, zwłaszcza epistemologii i ontologii. Zajmują się nią również astrologia, kultura popularna, a także dziedziny paranaukowe jak futurologia czy ufologia, które, niepoddane rygorowi naukowemu, mogą w odmienny sposób opisać kategorie dziwności, tajemniczości czy abstrakcji, nieuchronnie towarzyszące refleksji nad naturą kosmosu.
Obecnie, po pionierskim okresie eksploracji kosmosu z czasów wyścigu technologicznego między Stanami Zjednoczonymi Ameryki a Związkiem Radzieckim, dalsza kolonizacja i badania nad przestrzenią kosmiczną nie pozostają bez wpływu na kwestie polityczne, ekonomiczne i społeczne, a w dalszej perspektywie także na postawy artystyczne twórców. Również w polu sztuki wyróżnić można działania twórcze zorientowane bardziej na naukowe podejście, ezoterykę bądź inspirację popkulturą czy historią. Nurt scjentystyczny na wystawie prezentują realizacje Zdzisława Jurkiewicza, inspirowane naukową obserwacją, a także dzieła Moniki Polak, w których artystka eksperymentuje z technikami malarskimi. Zainteresowanie ezoteryką pojawia się w pracach Natalii LL, Izabelli Gustowskiej czy Igora Kubiaka, ufologią – w twórczości Júliusa Kollera. Choć w zupełnie inny sposób, wątki dotyczące historii oraz mistyfikacji podejmują Hubert Czerepok, Agnieszka Polska i Olga Lewicka, popkulturowe – Marta Kubiak, zaś na przecięciu inspiracji dawnymi tradycjami ikonograficznymi i kulturą popularną umieścić można twórczość Julii Curyło.
Wątkiem przewijającym się przez całą wystawę jest zagadnienie perspektywy. W prezentowanych na wystawie pracach artyści przyglądają się bowiem nie tylko przestrzeni kosmicznej jako takiej, ale również granicom i relacjom wyznaczanym między tym, co ziemskie, a tym, co pozaziemskie. Spoglądanie na Błękitną Planetę z zewnątrz, nawet jeśli ma być próbą wyobrażenia sobie, jak mogłyby postrzegać ją istoty z obcych kosmicznych cywilizacji, nieuchronnie wpisuje się jednak w optykę antropocentryczną. Przyjęcie perspektywy obserwatora Ziemi z oddalenia w przypadku kosmonautów ma wytwarzać specyficzne doświadczenie estetyczne, któremu towarzyszy także poczucie kruchości naszej planety i jednocześnie wspólnoty ludzkości. Przez amerykańskiego pisarza Franka White’a doświadczenie to nazwane zostało efektem oglądu (ang. overview effect). W książce The Overview Effect – Space Exploration and Human Evolution autor twierdzi, że jest ono także dostępne na mniejszą skalę np. przy lataniu samolotem – niewykluczone, że może być również zapośredniczone przez sztukę.
11.05–25.09.2023
Kuratorka: Emilia Jeziorowska
